De Kop
Deze pagina bevat
De Kop voorgesteld
De landschappelijke eigenschappen
De omgevingsvergunning
De Kop voorgesteld
Op een goed moment hopen we allemaal naar onze derde levensfase toe te werken. De kinderen zijn het huis uit en het huis wordt te groot voor sommigen en eindelijk passend voor velen. De ooit zo efficiënte afstand woon-werkverkeer is helemaal niet meer relevant. Vrije tijd wordt belangrijker dan carrière. De levensfase waarin we onszelf graag de rust geven van een caravan in Domburg, eindelijk tijd steken in een bestuurlijke functie bij een vereniging, of wat uw wens ook is. Mijn vrouw en ik realiseren ons dat we bevoorrecht zijn in onze mogelijkheden. Na twee eerder verbouwde woningen gingen mijn vrouw en ik op zoek naar de spreekwoordelijke ideale klusboerderij, het klinkt u misschien wel bekend in de oren. Perfecte ligging in de natuur, ruimte voor geiten en een (spreekwoordelijke) hond, een klein moestuintje met veel frambozenstruiken, en alles toe aan een ingrijpende verbouwing: Veel potentie voor weinig geld als Hollandse grondgedachte.
En we werden beloond met het één na mooiste plekje in Nederland (er zijn vast veel mensen die op het mooiste plekje van Nederland willen wonen, en het is ze van harte gegund, dus nemen wij graag genoegen met minder.) We vonden een oud dijkhuis (eigenlijk twee samengetrokken dijkhuisjes) uit 1830 met een uitbouw uit 1995, en met een grote schuur uit 1916, alles gelegen ín het rivierbed van de Waal. De dijk is een oude zomerkade, die de toevoer van de rivierklei naar de ooit ernaast gelegen steenfabriek op Bato's erf mogelijk moest maken, en eeuwen geleden de waterkering voor de "binnendijkers".
We liggen 400 meter van de dichtstbijzijnde primaire waterkering de Heerewaardense Afsluitdijk af, en 1700 meter van de Waalbanddijk aan de overzijde van de rivier. Kijk maar even mee, dan snap je onze liefde op het eerste gezicht. Het witte huis in het video-tje is een ontwerp van de vorige eigenaar overigens, hoewel helemaal vergund met een omgevingsvergunning (gemeente) en een watervergunning (RWS) wilden we dit niet laten bouwen.
We hebben de eerste jaren genomen om te leren hoe de omgeving wakker wordt, waar de zon ondergaat in de winter, en opkomt in de zomer. We leerden welke app we moesten gebruiken om de hoogwaterstanden van de rivier te volgen, en hoe hoog het water bijna ieder voorjaar en in een enkele zomer wel komt, en dan de gehele voortuin laat verdwijnen in de rivier. We zien dagelijks de volle duwbakken de rivier opkruipen, en leeg weer de rivier afrazen. We leerden nieuwe vogels kennen, de vos in het bos, de dassenburcht en de beverdam in de buurt en spotten de eerste ree in de tuin.
We mochten zelfs fungeren als opname locatie voor de Johan Nijenhuis' film “Gek van Geluk” . Wie kan er zeggen dat zijn huis bezongen is door Nick & Simon zelf ? Waanzinnig toch? Maar helemaal Gek-van-Geluk-op-die-plek zijn we de laatste jaren niet geweest helaas. Daar zorgden de ambtenaren van RWS wel voor.
De landschappelijke eigenschappen
Ons huis ligt in het rivierbed van de Waal, 400 en 1700 meter van de voor Nederland zo belangrijke rivierdijken af. Het ligt op, en met de koelkelders in een oude zomerkade. Met een kwartiertje lopen zitten we aan de Maas, dichter bij elkaar komen deze twee rivieren nergens. De Kop ligt op het hoogwatervrij gelegen 8,5 ha grote natuurgebied Bato's erf van Staatsbosbeheer. De hoge ligging dankt de Kop ( van: "zandkop") aan de zandafzetting van toen de Maas en de Waal elkaar hier nog wel raakten. Bato's erf was in de vorige eeuw een steenfabriek en na renovatie door StaatsBosBeheer SBB het lokale bos. Het uiterwaard gebied wordt onder Natura 2000 planning de komende jaren aangepast met een meestromende strang en het bos van Bato's erf wordt rond onze woning uitgebreid met een hardhout ooibos van eiken, iepen en wilde kers. Aan de overzijde van de Waal is een Barro reservering voor de regionaal veelbesproken hoogwatergeul Varik-Heesselt. Deze moet bij extreem hoogwater de stroomopwaartse dorpen en steden als Tiel en Nijmegen 40-55 cm waterverlaging bieden. Voorlopig is de geul van de baan, maar voor als er een waterverlagingsingreep moet worden gedaan is de planologische reservering gemaakt en in de plannen opgenomen van het Nationaal Water Plan NWP. Bang zijn voor een rivierverbreding hoeven we niet want de Kader Richtlijn Wateren KRW is te lezen dat het (verder) verwijderen van dammen, dijken en kribben ter plaatse van onze woning tot stremming voor scheepsvaart zou leiden door verzanding van de dan langzamer stromende rivier. Dit verklaart dan ook waarom er zo vaak een peilboot voor de deur heen en weer vaart. We liggen weliswaar ver af van de primaire waterkering af, maar daarvan kunnen we ook al stellen dat het Waterschap Rivierenland het rekenwerk heeft laten doen door ing. bureau Actaris en dat de eventuele dijkverhoging voor de komende 50 jaar al is vastgelegd in de legger (de tekeningen) van de Heerewaardense Afsluitdijk.
Alles is vastgelegd, geen open eindjes, dank aan de ambtenaren en ingenieurs voor de gedane werkzaamheden van de afgelopen decennia: wij voelen ons veilig in het rivierbed. Als de Waalkade in Nijmegen blank staat, is onze voortuin even rivier geworden en klotst de golfslag tegen de voet van de zomerkade met nog ruim 2 meter speling voor onze huiskamer volloopt. Gelukkig hebben we geen parket.
De omgevingsvergunning
Alle romantische gevoelens van de langsfietsende dagjesmensen en de honden-uitlaters tegensprekend is een niet geïsoleerd huis uit 1830 is bitter koud ’s winters en de windrichting bepaalt in welke delen van het huis je wel, en niet wilt komen. Het dak lekt op drie plaatsen zodat we bij regen de pannen (braad-, geen dakpannen) gebruiken voor wateropvang, en de kozijnen zijn halfweg verrot. Met een binnendeurhoogte van 1,80 meter is verplaatsen tussen de ruimten een risico, zeker als je 2 meter lang bent zoals ik. Ik let nu beter op, en buig nederig het hoofd voor iedere deurpost, maar ik heb toch zeker 10 keer kermend op de vloer gelegen na mijn al lang gesloten fontanel te hebben getest op duurzaamheid.
Waarom wil je in het rivierbed wonen, behalve omdat het er mooi is? Dat is toch levensgevaarlijk? Niet iedereen realiseert zich dat een rivier geen uniforme geul is maar wisselt in hoogte en breedte, en dat er ook delen in de rivier zijn waar het water (bijna) nooit komt omdat de oevers heel hoog liggen: de hoogwatervrije gebieden in RWS terminologie. Niet helemaal verrassend zijn de eeuwen geleden al bebouwde delen van het rivierbed hooggelegen. De Kop en Bato’s erf lopen in elkaar over en zijn door RWS benoemde hoogwatervrije gebieden.
Het hoogwater van 1995 (De sepia foto hierboven is waarschijnlijk van 1926 ) was lang voor onze tijd als bewoners, en kwam met record waterhoogte gevoed door aanhoudende regen en smeltwatertoevoer uit Duitsland. De door RWS kennelijk niet zo heel goed beheerde rivierdijken leken het niet te houden en 250.000 mensen en al het vee werden uit het rivierengebied geëvacueerd. En ons oude, ruim 190 jaar oude huisje op de Kop? 25 cm water op de zomerkade en in het huis. Stromingsluw gelegen in en achter het ruim honderd jaar oude bos van Bato’s erf in een wild stromende rivier van 2100 meter breed. Billen knijpend mooi, en tenen krommend spannend. De regenbuien van 2021 moesten nog komen, met bijna 200 doden ten gevolg in Duitsland en België. Bij ons kwam deze hoogwatergolf niet verder dan de voet van de zomerkade gelukkig.
Na een aantal jaren werd voor ons een nieuw herbouwontwerp gemaakt ter vervanging van het oude dijkhuis, en als alternatief voor de in 2012 vergunde witte bungalow in het filmpje, dat enige nadelen had qua ontwerp voor deze locatie. Ons innovatieve ontwerp van een aardgasvrije prefab passief-woning werd samen met een bouwkundig ingenieur (ik ben zelf een werktuigbouwkundig ingenieur) uitgewerkt en voorgelegd aan de ODR (Omgevings Dienst Rivierenland) die namens de gemeente Maasdriel de bouwtechnische aspecten beoordeelde aan de omgevingsvergunning en de vergunningsvrij bouwen regeling narekende. Het was snel en prettig werken met een techneut die kennis van zaken heeft, én iets wil realiseren, helpen als het kan, en voorkomen als het moet: een constructieve, realistische, positieve oplosser. Uitgangspunt van het ontwerp was 10% toelaatbare groei van het bestaande woningvolume en oppervlakte, vergunningsvrij bouwen volgens de voorgeschreven berekeningsmethodiek, funderingsvolume onder de huiskamervloer in het dijklichaam niet meetellend conform gebruik van de NEN2580 voor de oppervlakte en volume berekeningen van gebouwen, en met inachtneming van de bouwbesluiten.
Nadat alle details waren afgestemd volgde de beoordeling van de Welstandscommissie van de gemeente , die een paar terechte aanpassingen eiste en ons daarna de complimenten gaf van een robuust en in de omgeving passend ontwerp. Pakweg juni 2017 hadden we akkoord voor de omgevingsvergunning op één detail na: we moesten zelf voor de watervergunning zorgen.
Huh, welke vergunning? Watervergunning? En pakweg vier jaar later ben ik therapeutisch aan het bloggen over wat er daarna volgde…………………